| مدیریت جامع حوزه آبخیز: ارتباط‌دهنده اکوهیدرولوژی و هیدرولوژی اجتماعی |
| کد مقاله : 1019-ECOHYDROLOGY1404-FULL |
| نویسندگان |
|
احسان فتحی1، علی طالبی *2، محمدرضا اختصاصی2، جمال مصفایی3 1دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیز،گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران 2استاد،گروه مرتع و آبخیزداری،دانشکده منابع طبیعی و کویر شناسی،دانشگاه یزد، یزد، ایران 3دانشیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران |
| چکیده مقاله |
| مدیریت جامع حوزه آبخیز به‌عنوان رویکردی کل‌نگر، نقش مهمی در حفظ پایداری منابع طبیعی، ارتقای خدمات اکوسیستمی و کاهش اثرات مخرب فعالیت‌های انسانی ایفا می‌کند. این مطالعه با هدف بررسی ارتباط اکوهیدرولوژی و هیدرولوژی اجتماعی در مدیریت حوزه‌های آبخیز، چارچوب مفهومی جامعی را برای ادغام این دو رویکرد ارائه می‌دهد. چارچوب مفهومی ارائه‌شده شامل هفت مرحله (1) شناسایی و تحلیل سیستم‌های طبیعی و انسانی که به بررسی فرآیندهای اکوهیدرولوژیک و هیدرولوژی اجتماعی می‌پردازد؛ (2) ارزیابی چالش‌ها و فشارهای موجود شامل فشارهای انسانی، تغییرات اقلیمی و تخریب اکوسیستم‌ها؛ (3) ادغام دانش علمی و جلب مشارکت جوامع محلی و سازمان‌ها؛ (4) طراحی راه‌حل‌های پایدار شامل حفاظت و احیای اکوسیستم‌ها، مدیریت یکپارچه منابع آب و افزایش تاب‌آوری جوامع؛ (5) پایش و ارزیابی مستمر اقدامات انجام‌شده؛ (6) سیاست‌گذاری و حکمرانی از طریق تدوین سیاست‌های یکپارچه و تقویت همکاری‌های بین‌بخشی؛ و در نهایت، (7) راهکارهای عملی برای مدیریت پایدار منابع آب و خاک، تقویت مشارکت ذینفعان، برقراری تعادل اکولوژیک و هیدرولوژیکی، ارتقای رضایت اجتماعی و اقتصادی و تضمین پایداری بلندمدت حوزه‌های آبخیز است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که ترکیب اکوهیدرولوژی و هیدرولوژی اجتماعی در چارچوب مدیریت جامع حوزه آبخیز، رویکردی میان‌رشته‌ای ایجاد می‌کند که با بررسی هم‌زمان تعاملات میان آب، اکوسیستم‌ها و جوامع انسانی، می‌تواند به بهبود وضعیت حوزه‌های آبخیز و کاهش اثرات منفی تغییرات اقلیمی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی کمک کند. ضرورت اجرای این رویکرد در سیاست‌گذاری‌های کلان منابع آب و محیط‌زیست، توانمندسازی جوامع محلی، بهبود بهره‌وری منابع، کاهش تعارضات آبی و افزایش تاب‌آوری اکوسیستم‌ها در برابر تغییرات اقلیمی است. |
| کلیدواژه ها |
| مدیریت جامع حوزه آبخیز، اکوهیدرولوژی، هیدرولوژی اجتماعی، پایداری منابع آب |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |
